Ondersteunde zelfzorg: de normaalste zaak van de wereld

Het is tijd om ondersteunde zelfzorg voor iedereen de normaalste zaak van de wereld te maken. ZO! heeft aan het eind van 2019 haar taken overgedragen aan reguliere partijen.

• Voor vragen vanuit zorggroepen kunt u contact opnemen met InEen: info@ineen.nl.
• Wilt u graag een Kom Verder ambassadeur inzetten, ga dan naar het platform www.ikzoekeenpatient.nl.
• Voor al uw overige vragen m.b.t. Kom Verder ambassadeurs, het Leefstijlplein en het Kom Verder spel kunt u contact opnemen met Je Leefstijl als Medicijn, wim@jeleefstijlalsmedicijn.nl.
• Voor vragen over leefstijl kunt u contact opnemen met NHG: info@nhg.org.
• Voor vragen over eHealth kunt u contact opnemen met MedMij (platforms en apps) of OPEN (patiëntdata): info@medmij.nl en info@open-eerstelijn.nl.

Wat doet Zelfzorg Ondersteund (ZO)?

In de coöperatie Zelfzorg Ondersteund werken vertegenwoordigers van patiënten, zorgaanbieders en zorgverzekeraars samen om ondersteunde zelfzorg een logisch en integraal onderdeel te maken in het leven voor iedereen met een (chronische) ziekte in Nederland. Wij willen dat mensen in Nederland met chronische aandoening, zoals diabetes, COPD of hart- en vaatziekten, het gezondste uit zichzelf kunnen halen, zodat zij een hoge kwaliteit van leven kunnen behouden en zo veel mogelijk eigen regie hebben.

1% van de tijd bij professionele zorgverlener

Mensen met een chronische aandoening zoals astma, COPD, diabetes en hart- en vaatziekten ontvangen gemiddeld 1 procent van hun tijd zorg van professionele zorgverleners, zoals huisartsen, praktijkondersteuners en specialisten. Voor de overige 99 procent moeten ze zelf een manier vinden hun aandoening in het dagelijks leven te managen. Dagelijks maken mensen met een chronische aandoening zelf keuzes over de balans tussen hun leefwijze en hun ziekte. De leden van de coöperatie willen mensen met een chronische aandoening daarbij zo goed mogelijk helpen.

Ondersteunde zelfzorg is daar een goede oplossing voor, leert de praktijk. Het helpt patiënten zelf hun aandoening te managen, zelf een deel van de zorg te bepalen en een passende leefstijl te ontwikkelen. Ze worden hierbij ondersteund door de inzet van ICT, hulpmiddelen en hun omgeving. Hoeveel en welke ondersteuning iemand nodig heeft, hangt af van zijn mogelijkheden, doelen en uitdagingen. Door hier goed naar te kijken, kan er altijd passende en gerichte ondersteuning geboden worden.

Waarom zelfzorg?

99% van de tijd maken patiënten eigen keuzes
Mensen met een chronische aandoening zoals astma, COPD, diabetes en hart- en vaatziekten ontvangen gemiddeld 1 procent van hun tijd zorg van professionele zorgverleners, zoals huisartsen, praktijkondersteuners en specialisten. Voor de overige 99 procent moeten ze zelf een manier vinden hun aandoening in het dagelijks leven te managen. Ondersteunde zelfzorg is daar een goede oplossing voor, leert de praktijk.

Het helpt patiënten zelf hun aandoening te managen, zelf een deel van de zorg te bepalen en een passende leefstijl te ontwikkelen. Ze worden hierbij ondersteund door de inzet van ICT, hulpmiddelen en hun omgeving. Hoeveel en welke ondersteuning iemand nodig heeft, hangt af van zijn mogelijkheden, doelen en uitdagingen. Door hier goed naar te kijken, kan er altijd passende en gerichte ondersteuning geboden worden.

Waarom ondersteunde zelfzorg?

Zorgverleners bieden hun patiënten met een chronische aandoening natuurlijk goede zorg, maar zijn vaak beperkt in de hoeveelheid uren die zij kunnen besteden aan een patiënt met een chronische aandoening. Ook de patiënt zelf brengt het liefst niet meer tijd dan noodzakelijk door in de spreekkamer bij de huisarts of de specialist. Dagelijks maken mensen met een chronische aandoening zelf keuzes over de balans tussen hun leefwijze en hun ziekte. Eigenlijk doet iemand met een chronische aandoening dus het grootste deel van het jaar aan zelfzorg. Hoe kan uw organisatie zorgverleners en patiënten ondersteunen bij deze zelfzorg? Wat zijn de voordelen hiervan voor de patiënt en uw zorggroep, en hoe kan Zelfzorg Ondersteund u hierbij helpen?

De patiënt haalt de behandeling zijn eigen leefwereld in

Met ondersteunde zelfzorg krijgt de patiënt meer regie over zijn gezondheid. Hij krijgt informatie die aansluit bij zijn behoefte en past bij de manier waarop hij regie wil voeren. Zo leert hij over behandelvormen en wat hij zelf kan doen. Bovendien krijgt hij – als hij dat wil – informatie uit apps op zijn telefoon, zelftests, meetapparatuur en krijgt hij contactgegevens van ervaringsdeskundigen. Op deze manier haalt hij de behandeling zijn eigen leefwereld in.

Door nieuwe technologische mogelijkheden kan de patiënt steeds meer metingen zelf doen, in zijn eigen huis. De uitslagen kan hij via online tools delen met zijn zorgverlener. Ook zijn er steeds meer oplossingen waarmee de patiënt zich thuis al online kan voorbereiden op zijn consult. Op die manier zijn patiënt én zorgverlener op de hoogte van de laatste informatie, zonder dat dit tijd in een consult kost.

Patiënt en zorgverlener hebben tijdens het consult meer tijd voor het échte gesprek

De patiënt en de zorgverlener beginnen goed voorbereid aan een consult, doordat ze vooraf vragenlijsten hebben ingevuld of doordat de resultaten van metingen al bekend zijn. Daardoor ontstaat er meer ruimte om het echte gesprek te voeren. Wat zijn verstandige dingen om te doen? Kun je je leefstijl aanpassen? Is anders eten raadzaam? Of meer bewegen? En hoe doe je dat?

Aansluiten bij de eigenheid van elke patiënt blíjft mogelijk

Als uw zorggroep kiest voor ondersteunde zelfzorg, betekent dit niet dat elke patiënt dit zorgpad volgt. Patiënten hebben verschillende behoeftes en wensen: ondersteunde zelfzorg biedt de kans om zo goed mogelijk aan te sluiten op de vorm van zorg en de mate van regie die bij iemand past. Zo is er voor elk patiëntprofiel een passend zorgtraject. Of het nu traditioneel is, ondersteunde zelfzorg met ICT, of juist zonder.

Implementatie op grote schaal

Ondersteunde zelfzorg binnen drie jaar op grote schaal implementeren. Dat is het hoofddoel van de coöperatie. In de praktijk betekent dit, dat mensen met een chronische aandoening meer uren zelfzorg realiseren en daardoor hun kwaliteit van leven verhogen. Hierdoor neemt de ziektelast af en de doelmatige inzet van professionele zorg toe.

Bij de start van de coöperatie in 2013 hebben we de volgende gezamenlijke doelstelling geformuleerd: “In 2017 is bij ten minste één chronische aandoening, te weten diabetes, voor 25% van de patiënten sprake van succesvolle ondersteunde zelfzorg en is een begin gemaakt met de implementatie van ondersteunde zelfzorg bij ten minste twee andere aandoeningen, door bijvoorbeeld toepassen van de opgestelde criteria van inkoop en tooling.”

Ondersteunde zelfzorg is daar een goede oplossing voor, leert de praktijk. Het helpt patiënten zelf hun aandoening te managen, zelf een deel van de zorg te bepalen en een passende leefstijl te ontwikkelen. Ze worden hierbij ondersteund door de inzet van ICT, hulpmiddelen en hun omgeving. Hoeveel en welke ondersteuning iemand nodig heeft, hangt af van zijn mogelijkheden, doelen en uitdagingen. Door hier goed naar te kijken, kan er altijd passende en gerichte ondersteuning geboden worden.

Samenwerking

ZO! werkt samen met partijen die implementatie van bestaande initiatieven op grote schaal mogelijk kunnen maken. Deze partijen zijn onder meer: ZonMw, Vilans, Nictiz, INCA, TNO en Zorgverzekeraars Nederland en VZVZ. Ten slotte ondersteunt het ministerie van Volksgezondheid (VWS) het doel van Zelfzorg Ondersteund.

Vanzelfsprekend betrekken we patiënten(vertegenwoordigers), zorggroepen, huisartspraktijken, praktijkondersteuners, verpleegkundigen, thuiszorg en de Eerstelijns Diagnostische Centra actief bij het implementatietraject. Zij zijn immers degenen die met ondersteunde zelfzorg aan de slag gaan. We overleggen bovendien met leveranciers van (delen van) zelfmanagementplatforms.

Zo zorgen we ervoor dat de minimale basiseisen, die we vaststellen voor een zelfmanagementplatform, ook reëel zijn.