Consultmodel persoonsgerichte zorg

DOH is een zorggroep met 17 huisartsenpraktijken in de regio Eindhoven. Vanuit die praktijken worden 23.000 patiënten met een chronische aandoening geholpen, vertelt Nathalie Eikelenboom. Zij is sinds vijf jaar stafmedewerker zelfmanagement & eHealth bij zorggroep DOH. Haar collega Ingrid van Bussel is praktijkondersteuner bij huisartsenpraktijk Achtste Barrier in Eindhoven. “Als praktijkondersteuner somatiek adviseer en begeleid ik mensen met chronische aandoeningen zoals diabetes, CVRM en astma.”

“Persoonsgerichte zorg draait om breder kijken naar wat bij de patiënt past. Je kunt dan kijken naar de controlefrequentie, de inhoud van de controle en het soort ondersteuning dat je biedt. Dat kan voor sommige patiënten digitale ondersteuning zijn, maar als het papieren dagboekje goed werkt voor een chronische patiënt en hij of zij weet aan de bel weet te trekken, is dat ook prima, het hoeft niet per se digitaal”, aldus Nathalie Eikelenboom.

Ingrid van Bussel vult aan: “Het sleutelwoord bij persoonsgerichte zorg is oprechte interesse. Dat betekent voor mij dat ik belangstelling toon, en vragen stel aan de persoon tegenover me aan tafel. Wat wilt u bereiken? Hoe moet dat doel eruitzien? Hoe kan ik u ondersteunen? Wat heeft u van mij nodig?”

Eikelenboom: “Het is een proces: je doet het niet van de ene op de andere dag. Persoonsgerichte zorg betekent meer uitgaan van wat patiënt wil en minder vanuit het medische protocol.”

Overzichtelijk A4-tje

Bij de praktijken van DOH in de regio Eindhoven werd in de jaren daarvoor al aandacht besteed aan de manier waarop consulten met patiënten werden gevoerd. Alle praktijken van DOH werken sinds 2017 met het consultmodel persoonsgerichte chronische zorg, gebaseerd op het consultmodel chronische zorg van Thea Toemen (2014).

“We hebben naast trainingen ook video-feedbacksessies ingezet om het persoonsgericht werken in de praktijk te brengen. Samen met de huisartsen, huisartsen in opleiding (HAIO) en de praktijkondersteuners werden de consulten met chronische patiënten opgenomen. Die video’s werden na afloop met elkaar bekeken en besproken”, aldus Eikelenboom. “We leren op die manier ook van elkaar en met elkaar.”

Even wennen

Wat merken professionals in de praktijken bij DOH van het werken met het consultmodel persoonsgerichte zorg? Van Bussel: “Ik vind mijn spreekuren veel leuker geworden: patiënten behalen hun eigen gezondheidsdoelen en dat maakt ze enthousiast en blij. Ze verlaten met een goed gevoel mijn spreekuur, en dat geeft mij ook een goed gevoel.”

“Natuurlijk was het de eerste paar maanden wennen. Ik was erg moe na een dag consulten voeren. Nu merk ik: het geeft ook energie. Als ik zie dat het goed gaat met een patiënt, dat ze gemotiveerd zijn, doelen bereiken, dan haal ik daar ook wat uit.”

Menukaart

“Als geheugensteuntje hebben we het consultmodel persoonsgerichte zorg uitgewerkt in een overzichtelijk A4-tje en naar alle zorgverleners verstuurd. Het moet er ook aantrekkelijk uitzien om er in de praktijk mee te gaan werken”, zegt Eikelenboom.

Van Bussel: “In het begin moest ik ook wennen aan deze nieuwe manier van consult voeren, dus was het fijn om een soort houvast te hebben tijdens die twintig minuten die ik met mijn patiënten heb. Het consultmodel ligt naast me op mijn bureau.”

Bij zorggroep DOH werd ook een menukaart persoonsgerichte zorg ontwikkeld voor de huisartsen en praktijkondersteuners. Zij kunnen op de menukaart in één oogopslag zien hoe alle elementen van persoonsgerichte zorg zijn ingedeeld. Onderdelen zijn de consultvoering, gebruik van het individueel zorgplan, en wat voor ondersteuning je patiënten kan bieden, van eHealth tot groepscursus. Sommige patiënten willen graag met zelfmetingen aan de slag thuis, bij andere patiënten zal je eerst kenmerken en voorkeuren in kaart moeten brengen.

Eikelenboom: “Met de menukaart die we hebben ontwikkeld laten we aan huisartsen en praktijkondersteuners zien dat maatwerk mogelijk is. Standaard komt een diabetespatiënt 4 keer per jaar op controle, maar voor een goed ingestelde diabetespatiënt is 2 keer per jaar voldoende. Kijk naar de zogeheten zorgzwaarte, vragen we collega’s. Je mag best afwijken van het protocol als dat nodig is, afhankelijk van de ziektelast en de wensen van een patiënt.”

Welke rol heeft de zorgprofessional?

“We willen meer aan de zijlijn staan, faciliteren bij wat een patiënt nodig heeft om zijn of haar gezondheidsdoelen te bereiken”, aldus praktijkondersteuner Van Bussel.

“De doelen die een patiënt wilt bereiken, worden niet door de professional opgelegd. Ik zeg niet: je moet twintig kilo afvallen. Ik vraag: wat zou voor u een streefgewicht zijn? En wanneer wilt u dit bereiken? Dan maken we samen een plannetje.”

“Als iemand vroeger op mijn spreekuur kwam die moest of wilde stoppen met roken, dan werd er een plaatje van een long in een verschrikkelijke toestand erbij gepakt. ‘Kijk, dit gebeurt er met je longen als je doorgaat met roken’, vertelden we daarbij. Die methodiek, met angst bij mensen door proberen te dringen, werkt niet: we gaan op zoek naar iemands motivatie en drijfveren. Rookt iemand omdat hij of zij veel stress heeft, bijvoorbeeld.”

“Tegenwoordig vinden we het vooral belangrijk om samen met de patiënt te kijken: wat wil je bereiken? Niet wat moet je bereiken. We halen de druk eraf. Mijn manier van bevragen, mijn hele attitude, is veranderd.”

Bekijk hier de menukaart en het consultmodel persoonsgerichte zorg, gebaseerd op het consultmodel chronische zorg van Thea Toemen (2014), dat wordt gebruikt bij DOH. Voor meer informatie of vragen: Nathalie Eikelenboom, n.eikelenboom@zorggroepdoh.nl.